Қазақстандағы есірткі бизнесімен күрес мәселесі
Қазақстандағы есірткі бизнесі – қоғам мен мемлекет алдында тұрған ең күрделі және өзекті проблемалардың бірі. Географиялық орналасуына байланысты Қазақстан Ауғанстаннан бастау алатын есірткі транзитінің маңызды жолына айналған. Бұл жағдай нашақорлықтың таралуына және есірткі саудасымен байланысты қылмыстық топтардың белсенділігіне әкеліп соқтырады. Мемлекет бұл мәселемен күресу үшін заңнамалық, құқықтық және әлеуметтік шараларды қатар қолдануда. Бұл мақалада Қазақстандағы есірткі бизнесіне қарсы күрес әдістері, мемлекеттік шаралар, сондай-ақ шулы істер мен қылмыстық топтарға қатысты мәліметтер қарастырылады.
Мемлекет тарапынан жасалып жатқан әрекеттер мен күрес тәсілдері
Қазақстан есірткі бизнесімен күресу үшін кешенді тәсілді қолданады. Бұл тәсілдің негізгі бағыттары заңнаманы қатаңдату, құқық қорғау органдарының жұмысын күшейту және халықаралық ынтымақтастықты дамыту болып табылады.
Заңнаманы қатаңдату
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылғы Жолдауында есірткі бизнесіне қатысты қылмыстарды террористік әрекеттермен теңестіріп, жазаны қатаңдатуды тапсырған болатын. Осыған сәйкес, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне өзгерістер енгізіліп, есірткі саудасына қатысты қылмыстар үшін бас бостандығынан айыру мерзімі ұзартылды. Мысалы, Қылмыстық кодекстің 297-бабы (Есірткі құралдарын, психотроптық заттарды заңсыз сату) бойынша жаза 15 жылға дейін бас бостандығынан айыруды немесе өмір бойы түрмеге қамауды қарастырады.
Құқық қорғау органдарының операциялары
Ішкі істер министрлігі мен Ұлттық қауіпсіздік комитеті есірткі тасымалы мен саудасына қарсы арнайы операцияларды тұрақты жүргізеді. 2023-2025 жылдарға арналған «Нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрес жөніндегі кешенді жоспар» аясында қарасора плантацияларына ғарыштық мониторинг жасалып, 265 есірткі алқабы анықталды. Сонымен қатар, «Арна» операциясы барысында 2,5 тоннадан астам есірткі, оның ішінде 1 тоннадан астам синтетикалық заттар тәркіленді.
Профилактикалық шаралар
Есірткіге сұранысты азайту мақсатында мемлекет жастар арасында профилактикалық жұмыстарды күшейтуде. Мектептер мен университеттерде нашақорлықтың зияны туралы ағарту бағдарламалары жүргізіледі. Есірткіге тәуелділерді емдеу және оңалту үшін медициналық-әлеуметтік орталықтардың жұмысы жандандырылған.
Халықаралық ынтымақтастық
Қазақстан БҰҰ-ның Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасымен (UNODC) және Еуразиялық экономикалық одақ елдерімен бірлесіп жұмыс істейді. Есірткі өндірісінде қолданылатын 14 жаңа затты бақылауға алу туралы ұсыныстар Еуразиялық экономикалық комиссияға жіберілді. Сонымен қатар, транзиттік арналарды жабу мақсатында тұрақты түрде Қырғызстан және Ресеймен бірлескен операциялар өткізіліп келеді.
Сондай-ақ, халықтың белсенді қатысуы да маңызды рөл атқарады. Тұрғындар күдікті әрекеттерді (мысалы, жасырын заттарды іздеген адамдарды) хабарлап, полицияға көмектеседі. Осының арқасында жергілікті тұрғындардың хабарламасы тәртіп сақшылары тек Астана қаласының өзінде айына ондаған закладчикті ұстайды.
Қазақстандағы есірткі бизнесімен күрес – ұзақ мерзімді және кешенді тәсілді қажет ететін процесс. Мемлекет заңнаманы қатаңдату, құқық қорғау органдарының мүмкіндіктерін арттыру және халықаралық серіктестікті нығайту арқылы бұл мәселемен табанды түрде күресуде. Дегенмен, шулы істер мен қылмыстық топтардың әрекеті есірткі саудасының әлі де қоғамға қауіп төндіретінін көрсетеді. Болашақта профилактикалық шараларды күшейту және қоғамдық сананы өзгерту арқылы сұранысты азайту – бұл күрестің тиімділігін арттыратын маңызды қадам болмақ.
