Инновациялық шешімдер арқылы инклюзивті білім сапасы күшейтілуде

Жасанды интеллект инклюзивті білім беру саласын өзгертуде, деп хабарлайды Adaladam.kz.

Ғылым және жоғары білім министрлігі еліміздің сапалы білім беру жүйесін қамтамасыз ету, ерекше қажеттіліктері бар балалар мен аутизм спектрінен өтіп жатқан тәрбиеленушілерге қолдау көрсету, инклюзия мәдениетін қалыптастыру және педагогтардың кәсіби мүмкіндіктерін кеңейту бағытында жасанды интеллект (ЖИ) пен жаңа технологияларды енгізу бойынша жұмыстарды жүзеге асыруда.

Дүниежүзілік Банктің «Орта білім беруді модернизациялау» жобасы шеңберінде жоғары оқу орындары мен білім беру ұйымдары мамандары аралығында Applied Behavior Analysis (ABA) мінез-құлық талдау әдісін және ADOS‑2 аутизмді ерте диагностикалау әдістемесін меңгеруге арналған оқыту курсынан өтті. Жоғары оқу орнының 67 профессор-оқытушысы мен білім беру ұйымдарының мамандары осы курсты толықтай тәмамдап, «RBT – «Тіркелген мінез-құлық инструкторы»» квалификациясын беретін халықаралық үлгідегі сертификаттар алды. Бұл сертификат аутизм спектріндегі балалармен жұмыс істеуге, мінез-құлық бұзылыстарын түзетуге және олардың ата-аналарымен саналы кеңес жүргізуге мүмкіндік береді.

Оқытуды меңгеруші әрі курстың жетекшісі ретінде Зухра Измайлова‑Камар (Канада, Оттава) қызмет етті — ол халықаралық мінез-құлық талдау саласының эксперті, «Azbuka ABA» мектебінің негізін қалаушы және директоры.
Оқу аяқталғаннан кейін Измайлова-Камар «Арнайы педагогика» бағытындағы білім беру бағдарламаларын жүзеге асыратын жетекші жоғары оқу орындарының бірінде мінез-құлықты қолданбалы талдау кафедрасын құруды ұсынды. Әзірге бұл ұсыныс бойынша Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті базасында кафедра ашу мәселесі қарастырылуда — болашақта зертханадан ғылыми-кабинетке дейінгі даму жолы ұсынылған.

Сонымен қатар, Қазақстанда инклюзивті білім беру жүйесі цифрлық трансформация мен жасанды интеллект көмегімен жаңартылып келеді. Мысалы, елде жалпы білім беру мектептерінің 88 %-дан астамы инклюзивті білім беру жағдайларын жасады. 

Сонымен бірге, елімізде білім беру саласында ЖИ енгізуді жүйелеу мақсатында «2025–2029 жылдарға арналған жасанды интеллектті енгізу тұжырымдамасы» бекітілді. 

ЖИ-ны мектеп бағдарламасына енгізу пилоттық жобасы іске асырылуда: жоғары жылдамдықты интернет желісіне қосылған мыңнан астам мектептерде ЖИ-мен танысу және цифрлық сауаттылық сабақтары өткізіледі. 
Сонымен қатар, инклюзивті білім беру саласында көмекші (ассистивті) технологияларды енгізу зерттеу жұмыстары жүргізілуде: мысалы, Astana IT University (AITU)-да осы тақырып бойынша ғылыми жоба гранты бекітілген. 

Аутизм спектріндегі балаларға арналған цифрлық-роботтық терапия жобалары да қолға алынған: Nazarbayev University пен Bulat Utemuratov Foundation арасында «APRIL: AI-powered solutions for robotic autism therapy» атты бірлестік жоба іске қосылған. 

Бұл барлық шаралар ерекше қажеттіліктері бар балаларға қолайлы оқыту ортасын қалыптастырып, педагогтардың дайындығын арттырып, цифрлық технологияларды білім беру процесіне интеграциялау арқылы инклюзияны дамытуға бағытталған.